Twente ideaal achterland voor jazz en pop

In de Twentse Courant Tubantia van zaterdag 28 februari een opiniestuk van de hand van oud Tor-voorzitter Hans Arnoldy.  “Titel van zijn artikel: Twente ideaal achterland voor jazz en pop.” 

Be good and tell it. Maar wel in die volgorde. Dat dacht ik toen ik de berichten las over het verhui­zen van de afdeling jazz en pop van Enschede naar Zwolle en, of Arnhem. Wat nou Enschede Mu­ziekstad?! Natuurlijk staat of valt dat niet met het hebben van een conservatoriumopleiding in de stad. Waar maar enkele tientallen studenten – deels ook nog afkom­stig uit Duitsland – hun hoogste muziekopleiding volgen. Maar de impact is groter dan die weinig in­drukwekkende getallen. Topoplei­dingen trekken kwaliteit, topdo­centen en getalenteerde leerlin­gen. Ze vragen om een passende infrastructuur, zoeken verbinding met bestaande podia, of creëren deze zelf. Bij de universiteit heten dat ‘spin offs’. Initiatieven voort­komend uit talenten die zich ont­wikkelen. Het jong talent dat in­spiratie en energie verschaft aan een samenleving. Terecht dus dat cultureel Twente – ja, ik schaal be­wust op – zich verontwaardigd toonde toen afgelopen maand dat nieuws over het voorgenomen be­sluit van ArtEZ Conservatorium Enschede naar buiten kwam.

Maakt Enschede het predicaat ‘Muziekstad’ nog wel waar?

Vooropgesteld: het staat ArtEZ volledig vrij te besluiten wat het wil, een buitenstaander als onder­getekende heeft daar geen fluit mee te maken. Het conservato­rium is immers een zelfstandige en private rechtspersoon. Maar is die autonomie dan totaal onbe­grensd? Of is er ook nog zoiets als een maatschappelijke context? De aanwezigheid van een conservato­riumopleiding heeft duidelijk ook die maatschappelijke component, die uitstraling op en die wissel­werking met het culturele kli­maat in haar omgeving. Onver­minderd haar autonome positie kan zij haar maatschappelijke con­text toch niet negeren?

Dat maakt nieuwsgierig naar de argumenten. Zijn het kostenover­wegingen? Wat bespaar je als je de dienstverlening alleen ver­huist? En de infrastructuur in En­schede in stand blijft voor een be­perkt aantal achterblijvende spe­cialismen? Is er een grotere toe­loop van studenten te verwach­ten als de opleiding naar Zwolle en Arnhem gaat? De Duitse in­stroom zal daardoor niet groeien.

Is het culturele klimaat in Zwolle of Arnhem zoveel beter dan in En­schede, Muziekstad? Nogmaals, dat gaat ons niet aan, maar als het voor de buitenstaander gissen is naar de beweegredenen, dan zorgt dat niet voor begrip.

‘Positionering en profilering van de drie verschillende ArtEZ-vesti­gingen’, heet het volgens ingewij­den. De afdeling Jazz en Pop wordt geconcentreerd in Zwolle en Arnhem. Net als de afdeling Klassiek enkele jaren terug al ver­huisde van Enschede naar Zwolle. Hoe voor de hand liggend was dat al, met een toonaangevend symfo­nieorkest hier in de stad, met een Nationale Reisopera, met verschil­lende schitterende podia!

Wat naar het inzicht van ArtEZ in Enschede blijft is MediaMusic, Muziektherapie, Docent Muziek en Popacademie. Zo moet de hoogwaardige muziekvakoplei­ding in deze regio worden ge­borgd. Jammer alleen als de core business uit Enschede zou verhui­zen. Positionering, profilering.

Een duidelijk assortiment aan dienstverlening dus, wat kan je waar halen. Da’s mooi, maar het zou beter zijn als vraag en aanbod en niet in de laatste plaats het be­staande culturele klimaat meer zouden meewegen. Zeker als kos­ten en/of leerlingaantallen kenne­lijk geen doorslag geven. Het wa­re handig geweest als de directie haar voorgenomen besluit beter had gemotiveerd. Het lijkt te gaan om een profilerings- en positione­ringsvraagstuk tussen Zwolle, Arnhem en Enschede. Niets mis met de twee provinciehoofdste­den, maar voorwaar, Twente is met zijn 600.000 inwoners toch evenzeer een centrum van beteke­nis. Dat pretenderen we althans.

Met goede voorzieningen, uitste­kende opleidingen, toonaangeven­de bedrijven, een prachtig sport­klimaat, een soort van vliegveld en gemeenten met cultuurhuizen die er toe doen. Kortom, een at­tractief leefklimaat voor nu en een verre toekomst.

Muziek is weliswaar maar een stukje van de culturele waarden, maar ook dat draagt bij aan het beeld van Twente dat we willen uitdragen. Een belang dat uitein­delijk draait om kwaliteit en toe­komst van ons leefgebied. Get con­nected!

Over het dreigende vertrek van een jazz- en popafdeling heen, gaat het om waar we voor staan en wat we willen met onze regio.

We beschikken over prachtige fa­ciliteiten in de Twentse steden, de mooiste podia, werkelijk unie­ke plekken als Jazzpodium De Tor, Vestzaktheater, Concordia, Metropool, Naxt, het Muziekho­tel, Nix BBBluesclub, enz. Aan in­frastructuur ontbreekt het niet.

Maar de inhoud moeten we niet weg laten glijden. Positionering en profilering prachtig. Maar dat maken we alleen waar als er ook inhoud onder ligt. In zijn reactie in deze krant zegt de Enschedese cultuurwethouder Jeroen Haten­boer zich zorgen te maken over de ontwikkelingen bij ArtEZ.

Ook uit de gemeenteraad komen die geluiden. Da’s mooi, maar wat gaat Hatenboer dan doen? Voor­dat hij wethouder werd stond hij als ondernemer voor enkele ge­slaagde initiatieven zoals in SamS­am en later Mac Berlijn. Niet al­leen woorden, maar ook daden dus. Als overheidsbestuurder heeft hij een andere rol maar daar­in past zeker het initiatief tot en het krachtig uitdragen van een ac­tief cultuurbeleid. Alsjeblieft op Twentse schaal. Vaak gaat dat over geld. Maar lang niet alleen.

Ook de positionering (daar heb je het weer) van onze verworvenhe­den ten opzichte van de provin­cie. De regio Twente staat voor schitterend waarden en een be­lang van betekenis. Wie preten­deert het oosten te dienen kan niet om Twente heen, maar dan moeten wij wel onze rol pakken.

Een ArtEZ bijvoorbeeld zal zich willen profileren en positioneren op plekken die er voor dit insti­tuut toe doen. Maakt Twente ge­noeg duidelijk wat we hier samen hebben? Kennelijk niet.

In dit verhaal lopen het private in­stituut ArtEZ, de gemeente En­schede, waar een deel dat insti­tuut al jaren is gevestigd, en de re­gio, ongelijkwaardig door elkaar heen. Met de provincie nog eens op de achtergrond. Dat er samen­hang is mag duidelijk zijn. De kunst is die belangen zo goed mo­gelijk af te stemmen. Voor wie pretendeert Muziekstad te zijn, ligt hier een schone taak.

En ArtEZ: zolang uw voornemen niet is het uiteindelijk totaal sane­ren van de Enschedese vestiging ­zoals Albertjan Peters afgelopen week enigszins cynisch in deze krant opperde – laat in uw afwe­gingen over de positionering en profilering van uw instelling dan beter meewegen welk achterland u bedient en hoezeer dat in de in­teractie beider belangen ten goe­de komt. Twente is zo slecht nog niet voor jazz en popmuziek!

Auteur is voorzitter van de raad van toezicht van Kaliber Kunstenschool en ex-voorzitter van Jazzpodium De Tor.